Το ποινικό μητρώο είναι το σύστημα καταγραφής ποινών για τις οποίες έχει καταδικαστεί ένα άτομο. Είναι στην ουσία ένα αρχείο που τηρεί το κράτος για τους πολίτες που καταδικάστηκαν από τα ελληνικά ποινικά δικαστήρια. Το αντίγραφο ποινικού μητρώου αποτελεί ένα από τα πιστοποιητικά που συχνά ζητείται από υπηρεσίες αλλά και εργοδότες. Αν, παραδείγματος χάριν, κάποιος επιδιώξει τον διορισμό του σε κάποια θέση του δημοσίου τομέα ή θέλει να ανοίξει κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος ή επιθυμεί να λάβει μέρος σε δημόσιους διαγωνισμούς, είναι σίγουρο ότι θα του ζητηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες αντίγραφο του ποινικού του μητρώου. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και στην περίπτωση που ένα πρόσωπο θέλει να αποκτήσει ελληνική ιθαγένεια ή να εκδώσει άδεια εργασίας όντας αλλοδαπός, ή ακόμα και να ζητήσει την χορήγηση άδειας χρήσης όπλου ή κυνηγιού, μεταξύ άλλων περιπτώσεων.
Οι υπηρεσίες που τηρούν ποινικό μητρώο εκδίδουν δύο ειδών αντίγραφα στα ενδιαφερόμενα άτομα και φορείς:
- το αντίγραφο ποινικού μητρώου δικαστικής χρήσης, στο οποίο καταχωρίζεται το περιεχόμενο όλων των δελτίων ποινικού μητρώου εκτός από εκείνα που έχουν παύσει να ισχύουν. Τα ποινικά μητρώα δικαστικής χρήσης, σύμφωνα με το άρθρο 572 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, χορηγούνται σε συγκεκριμένα πρόσωπα και φορείς, όπως είναι ο εισαγγελέας, ο τακτικός ανακριτής, οι διευθυντές φυλακών, δημόσιες υπηρεσίες, αλλοδαπές πρεσβείες ή προξενεία, για το διορισμό δικαστικών λειτουργών, εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων κλπ,
- και, το αντίγραφο ποινικού μητρώου γενικής χρήσης, το οποίο εκδίδεται κατόπιν αίτησης του πολίτη τον οποίον αφορούν για κάθε νόμιμη χρήση. Σύμφωνα με το άρθρο 571 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, στο αντίγραφο γενικής χρήσης καταχωρίζεται το περιεχόμενο όλων των δελτίων ποινικού μητρώου, των οποίων η ισχύς δεν έχει παύσει, εκτός από εκείνα:
α) που αναγράφουν χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας ή ποινή φυλάκισης έως έξι μήνες, μετά την πάροδο τριών ετών,
β) που αναγράφουν ποινή φυλάκισης πέραν των έξι μηνών ή ποινή περιορισμού σε ψυχιατρικό κατάστημα, μετά την πάροδο οκτώ ετών,
γ) που αναγράφουν κάθειρξη, μετά την πάροδο είκοσι ετών.
Οι παραπάνω προθεσμίες αρχίζουν από την έκτιση της ποινής, ενώ αν στο μεταξύ επήλθε νέα καταδίκη για πλημμέλημα ή κακούργημα, οι προθεσμίες αυτές αρχίζουν από την απότιση της νέας ποινής.
Η ποινή θεωρείται ότι εκτίθηκε και στις περιπτώσεις α) που μετατράπηκε σε χρηματική ποινή, από την ημέρα καταβολής του ποσού της μετατροπής, β) που χαρίστηκε, από την ημερομηνία έκδοσης του αντίστοιχου προεδρικού διατάγματος, γ) που χορηγήθηκε απόλυση, από την επιτυχή πάροδο του χρόνου δοκιμασίας. Αν δε, η καταδικαστική απόφαση δεν εκτελέστηκε, οι εν λόγω προθεσμίες αρχίζουν από την παραγραφή της.
Κατ’ εξαίρεση, όταν πρόκειται για πρώτη καταδίκη του ατόμου ή για καταδίκη που αφορά: α) έγκλημα από αμέλεια ή β) έγκλημα με δόλο, για το οποίο ο νόμος απειλεί ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή, οι ανωτέρω προθεσμίες μπορούν να συντμηθούν στο μισό, με διάταξη του αρμόδιου εισαγγελέα πλημμελειοδικών, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου. Η σύντμηση παρέχεται, αν υπάρχει προσδοκία έντιμου βίου στο μέλλον.
Ακόμη, σύμφωνα με το άρθρο 573 παρ. 1 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, τα δελτία ποινικού μητρώου παύουν να ισχύουν και αποκλείεται η χρησιμοποίησή τους για οποιοδήποτε σκοπό στις ακόλουθες μόνο περιπτώσεις:
α) όταν το πρόσωπο το οποίο αφορά η εγγραφή πεθάνει ή συμπληρώσει το 80ο έτος της ηλικίας του,
β) όταν η απόφαση, για την οποία έχει συνταχθεί δελτίο ποινικού μητρώου, ακυρωθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση ή η πράξη αμνηστευθεί ή απονεμηθεί χάρη με ολική άρση των συνεπειών κατ’ άρθρο 47 παρ. 2 του Συντάγματος, ή με ρητή διάταξη μεταγενέστερου νόμου, η πράξη παύει να είναι αξιόποινη ή για οιονδήποτε λόγο επέλθει οριστική παύση της ποινικής δίωξης,
γ) αν με την καταδικαστική απόφαση για την οποία έχει συνταχθεί δελτίο ποινικού μητρώου χορηγήθηκε αναστολή εκτέλεσης της ποινής, σύμφωνα με το άρθρο 99 ΠΚ, μετά την πάροδο πέντε ετών από τη λήξη του χρονικού διαστήματος της αναστολής, εφ’ όσον η αναστολή δεν έχει αρθεί ή ανακληθεί,
δ) αν το δελτίο έχει συνταχθεί μετά από απόφαση που επιβάλλει σε ανήλικο ποινή περιορισμού σε σωφρονιστικό κατάστημα, πέντε έτη μετά την απότιση της ποινής με οποιοδήποτε τρόπο, εφόσον ο ελάχιστος χρόνος περιορισμού που έχει επιβληθεί δεν υπερβαίνει το έτος, και οκτώ έτη αν υπερβαίνει το έτος, εκτός αν στο διάστημα αυτό επέλθει νέα καταδίκη. Σε περίπτωση απόλυσης υπό όρους από το σωφρονιστικό κατάστημα, η πιο πάνω πενταετία ή οκταετία αρχίζει από τη συμπλήρωση του χρόνου δοκιμασίας,
ε) αν με την καταδικαστική απόφαση επιβλήθηκε χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας ή ποινή φυλάκισης μέχρι ένα μήνα, για αδίκημα εκ δόλου ή δύο μήνες για αδίκημα εξ αμελείας, μετά την πάροδο δέκα ετών από την απότιση της ποινής με οποιονδήποτε τρόπο, εφόσον ο υπαίτιος δεν έχει καταδικαστεί πάλι για κακούργημα ή πλημμέλημα.
Τέλος, το άρθρο 575 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας δίνει τη δυνατότητα για αμφισβήτηση και διόρθωση τυχόν εσφαλμένων εγγραφών στο ποινικό μητρώο (που μπορεί να αφορούν είτε στα στοιχεία της ποινής είτε στα στοιχεία της ταυτότητας του προσώπου που αφορά το δελτίο) ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου ή του εισαγγελέα πλημμελειοδικών.
Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε στο δικηγορικό γραφείο και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο ποινικού δικαίου στα τηλ: 210 8811903, 6932455478.
Ανθια Κορελα - Δικηγορος παρ' Αρειω Παγω 