ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ

ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΤΕΚΝΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΙΑΦΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ;

            Πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο έχει αγγίξει πολλές οικογένειες, όπου ο εμβολιασμός των ανηλίκων τέκνων, ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες, έχει αποτελέσει αγκάθι, όταν οι δύο γονείς, όχι απαραίτητα διαζευγμένοι, διαφωνούν μεταξύ τους ως προς τον εμβολιασμό του τέκνου τους. Σημειώνεται δε ότι σε πολλές περιπτώσεις το ζήτημα του (μη) εμβολιασμού του τέκνου αποδεικνύεται «μήλον της έριδος», οδηγώντας ζεύγη σε διαζύγιο, φαινόμενο που έχει πράγματι παρατηρηθεί τους τελευταίους μήνες.

            Ποιος, όμως, στην πραγματικότητα, αποφασίζει για τον εμβολιασμό του ανηλίκου τέκνου, σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων, διαζευγμένων ή και μη.

            Κατ’ αρχήν, η νομοθεσία στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 1516 του Αστικού Κώδικα: «Ο καθένας από τους γονείς επιχειρεί και μόνος του πράξεις αναφερόμενες στην άσκηση της γονικής μέριμνας: 1. Όταν πρόκειται για συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή για την τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή για πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα. (…)»

            Από την άλλη, ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας αναφέρει στο άρθρο 12 παρ. 2 (βα): «Στην περίπτωση του ανήλικου ασθενή, η συναίνεση δίδεται από αυτούς που ασκούν τη γονική μέριμνα ή επιμέλειά του. (…) Στην περίπτωση της παραγράφου 3 [ειδικές και σοβαρές επεμβάσεις] του άρθρου 11 απαιτείται πάντοτε η συναίνεση των προσώπων που ασκούν τη γονική μέριμνα του ανηλίκου.»

            Πάνω σε αυτό το όχι και ιδιαίτερα σαφές νομοθετικό πλαίσιο, η νομολογία, δηλαδή οι αποφάσεις των δικαστηρίων, έχει καταλήξει στον εξής, αρκετά πρακτικό, κανόνα: οι συνήθεις πράξεις ιατρικού χαρακτήρα σε ανήλικο αποφασίζονται από τον έχοντα επιμέλεια γονέα, ενώ οι ειδικές και σοβαρές πράξεις ιατρικού χαρακτήρα αποφασίζονται από τον έχοντα τη γονική μέριμνα γονέα.

            Το ζήτημα που τίθεται τώρα, είναι εάν ο εμβολιασμός ενός ανηλίκου κατά του Covid-19 θεωρείται συνήθης ιατρική πράξη (όπως κάθε άλλος εμβολιασμός) ή επείγουσα ιατρική πράξη. Δυστυχώς, όπως αναφέρθηκε, ο νόμος δεν είναι ιδιαίτερα σαφής και προφανώς δεν ορίζει ή διακρίνει περιπτωσιολογίες, ενώ είναι ακόμη πολύ νωρίς για τα Δικαστήρια να έχουν σχηματίσει σαφή νομολογία.

            Σε γενικές γραμμές, όμως, μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:

            1. Συζευγμένοι Γονείς: Στην περίπτωση αυτή, καθώς αμφότεροι οι γονείς ασκούν και την επιμέλεια και την γονική μέριμνα, η απόφαση για κάθε ιατρική πράξη, συνήθη ή επείγουσα, ανήκει και στους δύο από κοινού. Επομένως, απαιτείται συναπόφαση των δύο γονέων και σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων, αρμόδιο να αποφασίσει θα είναι το δικαστήριο. Σημειωτέον, ότι κατ’ αρχήν η ιατρική δεοντολογία επιβάλλει τη συναίνεση των δύο γονέων και δεν αρκείται στην πρωτοβουλία του ενός μόνον.

            2. Διαζευγμένοι Γονείς: Στην περίπτωση αυτή, εάν η επιμέλεια έχει ανατεθεί μόνον στον έναν εκ των δύο γονέων, είναι υποστηρίξιμο ότι, εφ’ όσον ο εμβολιασμός κατά του Covid-19 θεωρηθεί συνήθης ιατρική πράξη (όπως κάθε άλλος εμβολιασμός), την απόφαση μπορεί να λάβει μόνος ο γονέας που διατηρεί την αποκλειστική επιμέλεια. Τούτο, όπως είδαμε ήδη, όμως, ακόμη ερίζεται νομολογιακά, επομένως η ασφαλής οδός παραμένει η δικαστική.

Φυσικά, στο ενδεχόμενο της συνεπιμέλειας, η απόφαση και πάλι ανήκει σε αμφότερους τους γονείς, ομοίως με την πρώτη περίπτωση, οπότε σε περίπτωση διαφωνίας χρειάζεται απόφαση δικαστηρίου.

            Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το εκάστοτε Δικαστήριο κρίνει πάντοτε με βάση το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου κι όχι βάσει της επιθυμίας του εκάστοτε γονέα βάσει, π.χ. προσωπικών ιδεολογιών και πεποιθήσεων. Τουτέστιν, οι γονείς που απευθύνονται στα Δικαστήρια θα πρέπει να υποστηρίξουν ότι ο (μη) εμβολιασμός του τέκνου τους είναι η βέλτιστη για το συμφέρον του ίδιου του τέκνου επιλογή, καθώς μία γενική κι αόριστη άρνηση με επίκληση απλώς της ιδιότητας του γονέα ως ασκών τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια δεν είναι σε καμία περίπτωση επαρκής. Πάντως, από τα πολύ λίγα δείγματα που έχει προσφέρει μέχρι σήμερα η νομική θεωρία και πρακτική σχετικά με το ζήτημα αυτό, φαίνεται πως το έργο του «αρνητή» γονέα που θα επιδιώξει μία δικαστική κρίση για να επιτύχει την απαγόρευση του εμβολιασμού του τέκνου του θα είναι συγκριτικά δυσκολότερο από αυτό του υπέρμαχου του εμβολιασμού γονέα.

            Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίσης παρατηρούμενη συχνά πρακτική του εμβολιασμού ενός ανηλίκου κρυφίως από τον μη συναινούντα πλην ασκούντος την επιμέλεια ή την γονική μέριμνα γονέα και των συνεπειών αυτής. Κατά πρώτον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μία τέτοια ενέργεια δεν είναι θεμιτή νομικά ή και δεοντολογικά, καθώς πρόκειται για παραβίαση του δικαιώματος του έτερου γονέα να συναποφασίζει στις ιατρικές πράξεις που αφορούν το ανήλικο τέκνο του. Εν γένει, ο αποκλεισμός αυτός, για οποιοδήποτε ζήτημα που άπτεται της επιμέλειας και της γονικής μέριμνας του τέκνου εγείρει σαφώς νομικές αξιώσεις υπέρ του έτερου γονέα, ο οποίος μάλιστα δικαιούται να ζητήσει την αφαίρεση της επιμέλειας ή και της γονικής μέριμνας από τον κατά μόνας αποφασίζοντα γονέα, εάν κρίνεται ότι η απόφαση αυτή του ενός γονέα δεν είχε ως γνώμονα το συμφέρον του τέκνου ή έβλαψε αυτό. Το οποίο φυσικά θα πρέπει και να αποδείξει δικαστικά.

            Ισχύει όμως και το αντίστροφο, όπου μία ενδεχόμενη επίμονη άρνηση του ενός γονέα για εμβολιασμό του τέκνου μπορεί να γεννήσει αντίστοιχες αξιώσεις και να θέσει ζήτημα κακής άσκησης επιμέλειας ή και γονικής μέριμνας, ώστε να μπορεί να αξιωθεί η αφαίρεσή τους από τον αρνούμενο γονέα.

            Πάντως, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αφαίρεση της επιμέλειας ή της γονικής μέριμνας λόγω κακής άσκησής τους αποτελεί ακραία περίπτωση κι εξάντληση αυστηρότητας εκ μέρους της Δικαιοσύνης, ώστε το ενδεχόμενο τόσο αυστηρών κρίσεων να μην πιθανολογείται με βεβαιότητα.

            Τέλος, έχουν ήδη προκύψει – μεμονωμένες βέβαια – περιπτώσεις όπου ανήλικα άτομα, μετεφηβικής συνήθως ηλικίας, επιθυμούν να εμβολιαστούν, παρά την αντίθετη επιθυμία των γονέων τους. Σε συγκεκριμένη περίπτωση, 14χρονος ανήλικος απευθύνθηκε, με τη βοήθεια του διευθυντή του σχολείου του, στην οικεία αρμόδια Εισαγγελία, η οποία εξέδωσε εισαγγελική παραγγελία που θα επέτρεπε τον κατά μόνας εμβολιασμό του ανηλίκου παρά την άρνηση των γονέων του. Εδώ θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η εισαγγελική αυτή παραγγελία ουδέποτε εκτελέστηκε, καθώς οι γονείς πείσθηκαν να συναινέσουν στον εμβολιασμό του τέκνου τους. Πάντως, ήδη γίνονται διαβήματα από τη νομική θεωρία για να προστατεύονται και να εμβολιάζονται ανήλικα άτομα από την απροθυμία των γονέων τους να τα εμβολιάσουν.

            Φυσικά, το αντίστροφο δεν ισχύει. Τουτέστιν, ένα ανήλικο άτομο, έστω και μετεφηβικής ηλικίας, εάν δεν επιθυμεί να εμβολιαστεί, ενώ οι γονείς του το επιθυμούν, είναι σαφές ότι η απόφαση ανήκει στους γονείς του.

Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε στο δικηγορικό γραφείο και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο – διαμεσολαβητή  στα τηλ: 210 8811903, 6932455478.