Το δικηγορικό μας γραφείο έχει τεράστια εμπειρία σε ζητήματα κληρονομικού δικαίου και είναι σε θέση να καλύψει ζητήματα αποποίησης και αποδοχής καθώς και δικαστικών ενεργειών κι αγωγών, με μεγάλη ταχύτητα, στη βάση των εξαιρετικά σύντομων προθεσμιών που τάσσει ο νόμος.
Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο στα τηλ: 210 8811903 και 6932455478.
Ποιοι, πότε και πώς γίνονται κληρονόμοι.
Στο άκουσμα της θλιβερής είδησης του θανάτου ενός συγγενικού προσώπου μας, συχνά γεννάται το ερώτημα ποιοι από τους κοντινούς συγγενείς (τέκνα, γονείς, αδέλφια, ανίψια, παππούδες, θείοι, πρώτα ξαδέρφια, προπαππούδες) καθίστανται κληρονόμοι στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη («εξ αδιαθέτου διαδοχή»), προκειμένου να προβούν αυτοί στις δέουσες ενέργειες (εμπρόθεσμη αποποίηση, αποδοχή κλπ.). Στους συγγενείς δεν συμπεριλαμβάνεται ο σύζυγος που επιζεί, ωστόσο, ο νόμος επιφυλάσσει γι’ αυτόν ιδιαίτερο κληρονομικό δικαίωμα (κληρονομεί κατά το ¼ με τα τέκνα του θανόντος και κατά το ½ με τους λοιπούς συγγενείς, εάν υπάρχουν – ΑΚ 1820, 1821).
Ως προς τους συγγενείς, λοιπόν, σκόπιμο είναι να διευκρινιστεί, ποιοι καλούνται στην κληρονομική διαδοχή και με ποια σειρά («διαδοχή τάξεων»), αλλά και τι συμβαίνει μετά την αποποίηση των συγγενών μιας τάξης, ειδικότερα:
Στην πρώτη τάξη, όπως λέγεται, καλούνται τα τέκνα του αποβιώσαντος (ΑΚ 1813). Εάν αυτά δεν υπάρχουν, καλείται η δεύτερη τάξη, δηλαδή οι γονείς του κληρονομούμενου και τα αδέρφια του, καθώς και τα τέκνα και τα εγγόνια των αδερφών που είχαν πεθάνει πριν από τον κληρονομούμενο (ανίψια, μικρανίψια) (ΑΚ 1814, 1815). Οι μεν γονείς και τα αδέρφια κληρονομούν κατ’ ισομοιρία, δηλαδή κατά ίδια ποσοστά, τα δε τέκνα και εγγόνια των προαποβιωσάντων αδελφών κατά ρίζες, δηλαδή, στη θέση εκείνου που δεν ζει, και μάλιστα τα ανίψια αποκλείουν τα μικρανίψια της ίδιας ρίζας. Εφόσον δεν υπάρχουν συγγενείς της δεύτερης τάξης, καλούνται στην τρίτη τάξη, οι παππούδες και οι γιαγιάδες του κληρονομούμενου, καθώς και τα τέκνα και εγγόνια αυτών (δηλαδή, θείοι και πρώτα ξαδέλφια του κληρονομούμενου), με την σημείωση, πως οι θείοι και τα ξαδέλφια κληρονομούν κατά ρίζες, δηλαδή στη θέση των παππούδων και γιαγιάδων που δεν ζουν (ΑΚ 1816). Υπάρχει και τέταρτη τάξη στην οποία καλούνται οι προπαππούδες και προγιαγιάδες, οι οποίοι κληρονομούν κατ’ ισομοιρία, όταν δεν υπάρχει κληρονόμος από καμία από τις άλλες τάξεις (ΑΚ 1817).
Κατ’ άρθρο 1856 ΑΚ, «αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομία, η επαγωγή προς εκείνον που αποποιήθηκε θεωρείται ότι δεν έγινε. Η κληρονομιά επάγεται σε εκείνον που θα είχε κληθεί, αν εκείνος που αποποιήθηκε δεν ζούσε κατά τον θάνατο του κληρονομούμενου. Η επαγωγή θεωρείται ότι έγινε κατά τον θάνατο του κληρονομούμενου». Συνεπώς, αυτός που καλείται ως κληρονόμος μετά την αποποίηση, δεν είναι απαραίτητο να εξακολουθεί να ζει κατά τον χρόνο της αποποίησης, αρκεί να ζούσε ή να ήταν συνειλημμένος κατά τον χρόνο θανάτου του κληρονομούμενου. Αν αυτός που καλείται ως κληρονόμος μετά την αποποίηση έχει πεθάνει στο μεσοδιάστημα μεταξύ του θανάτου του κληρονομούμενου και της αποποίησης τους αρχικώς καλούμενου, η κληρονομιά περιέρχεται στους κληρονόμους του, οι οποίοι αποκτούν το δικαίωμα αποποίησης της κληρονομιάς κατ’ άρθρο ΑΚ 1854.
Η σειρά κλήσης στην κληρονομιά, μετά την αποποίηση του αρχικού κληρονόμου, είναι ανεξάρτητη από την βούληση του αποποιηθέντος και για να επιλυθεί το ανωτέρω ζήτημα για το ποιος καλείται στην κληρονομική διαδοχή ανατρέχουμε στις ανωτέρω διατάξεις (για την εξ αδιαθέτου διαδοχή), ενώ μεγάλης σπουδαιότητας ζήτημα είναι και το τι γίνεται με τη μερίδα εκείνου που αποποιείται.
Σύμφωνα με την άποψη που επικρατεί σχεδόν ολοκληρωτικά, όταν ένας μεριδιούχος εκπίπτει από το κληρονομικό του δικαίωμα (λόγω αποκλήρωσης, αποποίησης ή παραίτησης από τη νόμιμη μοίρα, κήρυξης αναξιότητας) δεν χωρεί προσαύξηση στην νόμιμη μοίρα των υπόλοιπων μεριδιούχων, αλλά το μερίδιο του εκπεσόντος μεριδιούχου επανέρχεται στο τμήμα της κληρονομιάς που διέπεται από την ελευθερία διάθεσης, εφαρμοζομένων των διατάξεων για την εξ αδιαθέτου διαδοχή (ΑΚ 1826).
Σχηματικά, επί παραδείγματι, αν πεθάνει η Α, άτεκνη και άγαμη, με συγγενείς εν ζωή τη μητέρα της, Β, τον αδερφό της, Γ, τον αδερφό της μητέρας της (θείο), Δ, και έναν πρώτο ξάδελφο, Ε, χωρίς να αφήσει διαθήκη, ως κληρονόμοι καλούνται η μητέρα Β και ο αδερφός της θανούσας Γ, -που ανήκουν στην ίδια τάξη-, κατά το ίδιο ποσοστό (1/2 έκαστος), ενώ στην περίπτωση που αποποιηθεί η μητέρα Β, μοναδικός κληρονόμος καθίσταται ο αδερφός της θανούσας Γ, καθώς κατά την αποποίηση, η μητέρα θεωρείται σαν να μην ζούσε κατά το χρόνο θανάτου της κόρης, αποκλειομένων των λοιπών συγγενών (Δ και Ε).
Το δικηγορικό μας γραφείο έχει τεράστια εμπειρία σε ζητήματα κληρονομικού δικαίου και είναι σε θέση να καλύψει ζητήματα αποποίησης και αποδοχής, με μεγάλη ταχύτητα, στη βάση των εξαιρετικά σύντομων προθεσμιών που τάσσει ο νόμος.
Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο στα τηλ: 210 8811903 και 6932455478.
Από όλο το φάσμα του δικαίου αναμφισβήτητα ο τομέας ο οποίος θα χρειαστεί, αργά ή γρήγορα σε όλους μας, είτε από την μία πλευρά (αυτή του κληρονόμου) είτε από την άλλη πλευρά (αυτή του εν δυνάμει κληρονομούμενου) είναι εκείνος του κληρονομικού δικαίου, ο οποίος μάλιστα είναι εξαιρετικά δαιδαλώδης.
Στο παρόν άρθρο θα δούμε ορισμένα βασικά σημεία που αφορούν στην κληρονομική διαδοχή και συγκεκριμένα την διαδοχή μέσω διαθήκης και ιδίως μέσω χειρόγραφης (Ιδιόγραφης) Διαθήκης.
Διαθήκη είναι το έγγραφο με το οποίο κάποιος κατονομάζει τους κληρονόμους του και το πώς θα μοιραστεί η περιουσία του μετά τον θάνατό του. Μέσω της διαθήκης, δηλαδή, ο κληρονομούμενος ορίζει την τύχη της κληρονομικής του διαδοχής. Η διαθήκη συντάσσεται αυτοπροσώπως σύμφωνα με τους νόμιμους τύπους και μπορεί να ανακληθεί ελεύθερα οποτεδήποτε.
Στον Αστικό Κώδικα της χώρας μας προβλέπονται τρία είδη κοινών διαθηκών, οι οποίες αποτελούν και τους βασικούς τύπους: 1. η ιδιόγραφη διαθήκη 2. η δημόσια διαθήκη και 3. η μυστική διαθήκη, ενώ ο νόμος προβλέπει και οι έκτακτες διαθήκες, οι οποίες υπό προϋποθέσεις συντάσσονται εν πλω ή εν εκστρατεία ή σε περίπτωση αποκλεισμού.
Ιδιόγραφη είναι η διαθήκη η οποία συντάσσεται εξ ολοκλήρου με το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται (ημέρα, μήνας και έτος) και υπογράφεται από αυτόν. Για να είναι έγκυρη μια ιδιόγραφη διαθήκη θα πρέπει να πληροί όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις, διαφορετικά κρίνεται ως άκυρη.
Συχνά μεταξύ των κληρονόμων δημιουργούνται αμφισβητήσεις αναφορικά με το κύρος της διαθήκης. Προβλέπεται, συνεπώς, στο νόμο και υπό προϋποθέσεις, το δικαίωμα ακύρωσης μιας διαθήκης. Στον Αστικό Κώδικα προβλέπονται διάφοροι λόγοι που οδηγούν στην προσβολή μιας διαθήκης, όπως η μη τήρηση του τύπου που ορίζει ο νόμος, η ικανότητα (ή μη) σύνταξης της διαθήκης και το περιεχόμενο αυτής.
Άκυρη κρίνεται μια ιδιόγραφη διαθήκη όταν δεν έχει συνταχθεί ολόκληρη από τον ίδιο τον διαθέτη, όταν δεν φέρει χρονολογία ή όταν δεν φέρει υπογραφή του διαθέτη.
Πιο συγκεκριμένα, ιδιόγραφη διαθήκη μπορεί να ακυρωθεί αν, παραδείγματος χάρη, ο διαθέτης δεν γνωρίζει γραφή και κάποιος τρίτος κατευθύνει το χέρι του κατά την σύνταξη της διαθήκης, ή αν έχει συντάξει μόνο ένα μέρος αυτής ή αν έχει συνταχθεί με μηχανικό μέσο όπως, ηλεκτρονικό υπολογιστή, γραφομηχανή, μαγνητόφωνο, cd κτλ.
Όσον αφορά στην χρονολόγηση της διαθήκης, θα πρέπει αυτή να είναι πλήρης, να περιλαμβάνει, δηλαδή, την ημέρα, τον μήνα και το έτος. Εάν λείπει οποιοδήποτε από τα παραπάνω στοιχεία από τα παραπάνω στοιχεία, τότε προκύπτει ζήτημα ως προς το κύρος της.
Σχετικά με την υπογραφή του διαθέτη, εάν αυτή λείπει η ιδιόγραφη διαθήκη είναι άκυρη. Η υπογραφή θα πρέπει να τίθεται στο τέλος της διαθήκης και όχι στην αρχή ή το μέσο αυτής, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει πιθανότητα ακύρωσης. Όπως προαναφέραμε, η υπογραφή του διαθέτη θα πρέπει να είναι ιδιόχειρη και να περιέχει το κύριο όνομα και το επώνυμό του και να μην αποτυπώνεται με άλλα μέσα, παραδείγματος χάρη, με σφραγίδα ή με σταυρό.
Τελευταίος και πολύ σημαντικός λόγος ακύρωσης μιας ιδιόγραφης διαθήκης είναι η ανικανότητα του διαθέτη. Σύμφωνα με τη διάταξη 1719 «Ανίκανοι να συντάσσουν διαθήκη είναι: 1. οι ανήλικοι 2. όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση με πλήρη στέρηση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας ή με ρητή στέρηση της ικανότητας να συντάσσουν διαθήκη 3. όσοι κατά το χρόνο της σύνταξης της διαθήκης δεν έχουν συνείδηση των πράξεών τους ή βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησης τους….»
Εν κατακλείδι, η ιδιόγραφη διαθήκη αποτελεί την πιο απλή μορφή διαθήκης. Δε χρειάζονται πολλά στοιχεία για την σύνταξή της, δεν έχει κόστος, αφού κυριολεκτικά χρειάζεται μόνο μολύβι και χαρτί και διασφαλίζει μυστικότητα. Ωστόσο, είναι κρίσιμη η συμβολή και η νομική συμβουλή ενός έμπειρου δικηγόρου πριν από την σύνταξή της, καθώς υπάρχουν και παγίδες.
Πιο σοβαρό και συχνό σφάλμα στο οποίο υποπίπτουν οι άνθρωποι που συντάσσουν την διαθήκη τους είναι ο περιορισμός της νόμιμης μοίρας των δικαιούχων. Σύμφωνα με την διάταξη 1829 ΑΚ «Κάθε περιορισμός του μεριδούχου από τη διαθήκη, όσο βαρύνει τη νόμιμη μοίρα, θεωρείται σαν να μην έχει γραφεί.» Διότι η περιουσία ενός προσώπου δεν είναι πλήρως ελεύθερη για να την μοιράσει στους συγγενείς του, όπως επιθυμεί, αλλά σύμφωνα με τον νόμο θα πρέπει ένα ελάχιστο μερίδιο να πάει στα παιδιά και στον σύζυγο. Ο υπολογισμός της νόμιμης μοίρας είναι μια σύνθετη διαδικασία και απαιτεί γνώση των νομικών ζητημάτων που ανακύπτουν. Για να αποφευχθούν, λοιπόν, τα λάθη και να μην ακυρωθεί η διάταξη τελευταίας βουλήσεώς σας, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε έμπειρο δικηγόρο κληρονομικού δικαίου για σωστή καθοδήγηση.
Το δικηγορικό μας γραφείο έχει τεράστια εμπειρία σε ζητήματα κληρονομικού δικαίου, διαθηκών και αποποιήσεων και είναι σε θέσει να σας βοηθήσει αποτελεσματικά.
Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο στα τηλ: 210 8811903 και 6932455478.
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΓΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΗΛΙΚΙΩΝΟΝΤΑΙ
Αυτό που ξέραμε μέχρι σήμερα για τις περιπτώσεις ανήλικων κληρονόμων, ήταν ότι είχαν δύο επιλογές: είτε να αποποιηθούν όσο ακόμη είναι ανήλικοι, είτε να αποδεχθούν την κληρονομία επ’ ωφελεία απογραφής μέσα σε ένα έτος από την ενηλικίωσή τους.
Στην πρώτη περίπτωση οι γονείς του ανηλίκου ή εκείνοι που ασκούν τη γονική μέριμνα, καταθέτουν για λογαριασμό του αίτηση αποποίησης κληρονομίας ενώπιον του αρμόδιου Δικαστηρίου, το οποίο με τη διαδικασία της Εκουσίας Διαδικασίας, θα σταθμίσει τα υπέρ και τα κατά, θα υπολογίσει τυχόν χρέη του θανόντος και αφού προκύψει το ενεργητικό και το παθητικό της κληρονομιαίας περιουσίας θα κρίνει αν, εν τέλει, είναι προς το συμφέρον του ανηλίκου η αποποίηση της κληρονομίας ή όχι.
Στην δεύτερη περίπτωση, εάν δεν έγινε αποποίηση κατά τη διάρκεια της ανηλικότητας, ο ενήλικος πλέον κληρονόμος μέσα σε ένα (1) έτος από την ενηλικίωσή του (ετών 18-19), καταθέτει αίτηση αποδοχής κληρονομίας επ’ ωφελεία της απογραφής ενώπιον του Δικαστηρίου, ώστε το τελευταίο να διατάξει την εκτίμηση και την απογραφή της κληρονομιαίας περιουσίας από συμβολαιογράφο και λογιστή. Σύμφωνα με την διάταξη 1912 ΑΚ, η ενιαύσια προθεσμία είναι αποκλειστική: «Σε περίπτωση προσώπων ανίκανων ή με περιορισμένη ικανότητα για δικαιοπραξία, για τα οποία η αποδοχή της κληρονομίας γίνεται κατά το νόμο με το ευεργέτημα της απογραφής, έκπτωση από το ευεργέτημα επειδή δεν συντάχθηκε απογραφή επέρχεται αν μέσα σε ένα χρόνο, αφότου τα πρόσωπα έγιναν απεριορίστως ικανά, δεν έκαναν την απογραφή.»
Εκτός από την απογραφή, μπορεί όμως, ο ενήλικος πλέον κληρονόμος να αποποιηθεί και την κληρονομία;
Το τοπίο ήρθε να ξεκαθαρίσει η ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 35 του Νόμου 4786/2021 που δημοσιεύθηκε πολύ πρόσφατα στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Σύμφωνα με το ανωτέρω άρθρο: : «Κατά την αληθή έννοια του άρθρου 1912 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α΄ 164), ο κληρονόμος που ενηλικιώνεται δικαιούται εντός της ετήσιας προθεσμίας του άρθρου 1912 ΑΚ να αποποιηθεί την κληρονομία.»
Η ερμηνευτική αυτή διάταξη, βάζει τέλος στην ταλαιπωρία πολλών νεαρών κληρονόμων, στους οποίους καταλείπονται περιουσίες με δυσβάστακτα χρέη. Ενώ έως σήμερα ήταν υποχρεωμένοι με την έναρξη της ενήλικης ζωής τους να προχωρήσουν άμεσα στην κατάθεση αίτησης αποδοχής κληρονομίας επ’ ωφελεία της απογραφής την οποία ακολουθεί συζήτηση στο ακροατήριο και έπειτα η ίδια η απογραφή, μια διαδικασία εκ των πραγμάτων πολυέξοδη και πολύμηνη πλέον μπορούν απλά να καταθέσουν μια αίτηση αποποίησης κληρονομίας ενώπιον του αρμόδιου Δικαστηρίου.
Το δικηγορικό μας γραφείο έχει τεράστια εμπειρία σε ζητήματα κληρονομικού δικαίου και είναι σε θέση να καλύψει ζητήματα αποποίησης και αποδοχής, με μεγάλη ταχύτητα, στη βάση των εξαιρετικά σύντομων προθεσμιών που τάσσει ο νόμος.
Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο στα τηλ: 210 8811903 και 6932455478.
Ανθια Κορελα - Δικηγορος παρ' Αρειω Παγω 