Συνεπιμέλεια και διατροφή

Ήδη έχει τεθεί σε εφαρμογή ο Ν. 4800/2021, που επέφερε αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, και μεταξύ άλλων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ζήτημα της «συνεπιμέλειας» και της άσκησης της γονικής μέριμνας «από κοινού και εξίσου», και ποιες οι πρακτικές συνέπειες, στα επιμέρους ζητήματα της συμμετοχής στην ανατροφή και φροντίδα του, της λήψης αποφάσεων στα σημαντικά ζητήματα του τέκνου, της διαμονής και του χρόνου επικοινωνίας με αυτό, αλλά και της διατροφής που οφείλει ο ένας γονέας στον άλλο για τις δαπάνες του ανήλικου τέκνου.

Ο γνώμονας του νομοθέτη για την εισαγωγή των νέων διατάξεων, είναι το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, το οποίο εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του και στην αποτροπή διάρρηξης των σχέσεών του με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει αυτό. Για τον σκοπό αυτό, ο νομοθέτης προχώρησε στην θέσπιση ενός «μαχητού» τεκμηρίου ελάχιστης προσωπικής επικοινωνίας (με φυσική παρουσία) του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το ανήλικο τέκνο, το οποίο προσδιορίζεται στο 1/3 του συνολικού του χρόνου. Δηλαδή, ο δικαστής με την απόφασή του θα ορίσει μια ελάχιστη βάση χρόνου επικοινωνίας του γονέα με το ανήλικο, όμως αν οι περιστάσεις και το βέλτιστο συμφέρον του τελευταίου το απαιτούν, ο χρόνος αυτός μπορεί είτε να μειωθεί είτε να αυξηθεί. Αντίστοιχα, ο δικαστής θα πρέπει να προσδιορίσει την «βάση αναφοράς» για τον υπολογισμό του χρόνου, δηλαδή αν το 1/3 (ή το μικρότερο/ μεγαλύτερο ποσοστό) του συνολικού χρόνου του τέκνου, θα εκληφθεί στη βάση της εβδομάδας, του μήνα ή του έτους. Ο νόμος στο σημείο αυτό έχει αφήσει ένα κενό, το οποίο καλύπτεται από την ερμηνεία που παρέχει ο δικαστής εκτιμώντας τις ιδιαίτερες κάθε φορά συνθήκες (λ.χ. αν οι γονείς κατοικούν στην ίδια ή σε διαφορετική πόλη, τις σχολικές υποχρεώσεις του τέκνου, την ηλικία του, την εξοικείωση του τέκνου με τον άλλο γονέα κλπ.).

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, προκρίνεται η διευρυμένη επικοινωνία του γονέα με το τέκνο του, την οποία ο γονέας που διαμένει με το ανήλικο οφείλει να διευκολύνει, σε καμία δε περίπτωση, να μην παρεμποδίζει, ενώ ενδέχεται να φθάσουμε μέχρι και το μοντέλο της εναλλασσόμενης κατοικίας, όπου η κατανομή του χρόνου που περνά το τέκνο με τους γονείς του αγγίζει το 50%- 50%. Ιδίως στις περιπτώσεις που δεν έχει ανατεθεί αποκλειστικά η άσκηση της επιμέλειας μόνο στον ένα γονέα, αλλά αυτή ασκείται κι από τους δύο «από κοινού και εξίσου», ο χρόνος που περνά το παιδί μαζί με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, λογίζεται κι αυτός ως χρόνος άσκησης επιμέλειας, καθώς ο γονέας που κατά τα λοιπά ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί του, έχει δικαίωμα να λαμβάνει αποφάσεις γι’ αυτό, είτε μόνος του για θέματα επείγοντα ή εντελώς τρέχοντα της καθημερινότητας και της φροντίδας του, είτε από κοινού με τον άλλο γονέα για τις αθλητικές ή κοινωνικές δραστηριότητες, στις οποίες θα λάβει μέρος, σε ποιο σχολείο θα φοιτήσει, αν θα γίνει ονοματοδοσία κτλ.

Γεγονός είναι ότι η «από κοινού και εξίσου» άσκηση της επιμέλειας, δεν σημαίνει απαραίτητα και ισόχρονη άσκηση της επιμέλειας, όμως ακόμα κι αν το παιδί διαμένει κυρίως με τον ένα γονέα, η επιμέλειά του κάλλιστα μπορεί να ασκείται και από τους δύο, στο πλαίσιο σύμπνοιας και συνεννόησης μεταξύ των γονέων, πάντα με γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Δεν είναι δε λίγες οι περιπτώσεις που οι γονείς βρίσκουν την ιδανική «φόρμουλα» και κατανέμουν μεταξύ τους τις αρμοδιότητες, ώστε ταυτόχρονα να εξυπηρετούνται οι ανάγκες του τέκνου αλλά και να ασκείται «ισομερώς» η επιμέλεια από τους γονείς (λ.χ. συμμετοχή του ενός γονέα στις αθλητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ενώ η φροντίδα σε θέματα υγείας ανατίθεται στον άλλο).

Αυτομάτως, γεννάται το εύλογο ερώτημα αν η υποχρέωση διατροφής του γονέα που δεν διαμένει με το ανήλικο παραμένει στο ακέραιο, όταν τελικά κι αυτός περνά σημαντικό χρόνο με το παιδί του. Με τις τροποποιήσεις που έχουν επέλθει στο οικογενειακό δίκαιο, αναπόφευκτα έχει μεταβληθεί και η παλαιότερη κρατούσα άποψη της νομολογίας, ότι τα έξοδα στα οποία προβαίνει ο γονέας κατά την άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας του για το παιδί δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της διατροφής. Δηλαδή, ο γονέας με τον οποίο κανονικά δεν διαμένει το παιδί, κι ο οποίος είτε ασκεί την επιμέλεια από κοινού με τον άλλο γονέα είτε είναι μόνο δικαιούχος επικοινωνίας, και περνά με το παιδί το 1/3 (τουλάχιστον) του χρόνου του, υποβάλλεται σε έξοδα διατροφής, ψυχαγωγίας, ένδυσης- υπόδησης και λοιπών καταναλωτικών αγαθών, δραστηριοτήτων κτλ. Θα ήταν ανεπιεικές και αβάσιμο να απαιτηθεί από αυτόν η εκ νέου κάλυψή τους μέσω της υποχρέωσης διατροφής προς τον άλλο γονέα για τις δαπάνες που ήδη έχει καλύψει. Συνεπώς, το ύψος των δαπανών, στις οποίες προβαίνει για το παιδί για όσο χρόνο το έχει μαζί του, θα πρέπει να συνυπολογίζονται στις οικονομικές του δυνάμεις και εν τέλει στον προσδιορισμό της διατροφής σε χρήμα που υποχρεούται να καταβάλλει στον άλλο γονέα ως συνεισφορά στις δαπάνες του τέκνου. Σε μια τέτοια περίπτωση, κινδυνεύει ο τελευταίος να κατηγορηθεί ότι πλουτίζει σε βάρος του πρώτου! Αντίστοιχα, μπορεί να μειωθεί η συμβολή του γονέα που διαμένει με το ανήλικο (είθισται να είναι η μητέρα αυτή που προσφέρει την προσωπική της εργασία), αφού καταλήγει να φροντίζει κι αυτός ο γονέας να καλύπτει κατά την αναλογία των οικονομικών δυνάμεών του τις διατροφικές ανάγκες του ανήλικου σε χρήμα.

Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι μετά την νομοθετική τροποποίηση του οικογενειακού δικαίου, ανοίγει ο δρόμος στους γονείς που δεν διαμένουν με τα τέκνα τους και ήδη έχουν ρυθμίσει τα ευαίσθητα και πρακτικά αυτά ζητήματα υπό το προϊσχύσαν καθεστώς, να διεκδικήσουν την διεύρυνση του χρόνου επικοινωνίας με τα ανήλικα τέκνα τους, αλλά και την ανάθεση της άσκησης της επιμέλειας, πράγμα που θα έχει αντίκτυπο και στην υποχρέωση διατροφής. Σε περίπτωση δε διαφωνιών μεταξύ των γονέων, προβλέπεται η προσφυγή σε διαμεσολάβηση, ώστε συμβιβαστικά να εξευρεθεί λύση, προτού η υπόθεση καταλήξει στις δικαστικές αίθουσες.

Το γραφείο μας έχει πολυετή εμπειρία στο οικογενειακό δίκαιο και συγκεκριμένα στα θέματα επιμέλειας – επικοινωνίας και διατροφής ανήλικων τέκνων, τόσο στις δικαστικές αίθουσες σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας (ασφαλιστικά μέτρα, Πρωτοδικείο, Εφετείο, Άρειος Πάγος) όσο και στην οικογενειακή διαμεσολάβηση.

Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε στο δικηγορικό γραφείο και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο – διαμεσολαβητή στα τηλ: 2108811903, 6932455478.