Ανωτέρα βία -Κορωνοιός: Ακύρωση ή μετατροπή συμβάσεων

Συμβάσεις & απρόοπτη μεταβολή συνθηκών λόγω covid-19

Σπουδαία θέση στο δίκαιο των συμβάσεων έχει η  αρχή pacta sunt servanda σύμφωνα με την οποία τα συμφωνημένα πρέπει να τηρηθούν, υπό την προϋπόθεση, ασφαλώς, ότι δεν αντιβαίνουν σε διάταξη νόμου ή στα χρηστά ήθη.  Η αρχή αυτή αποτελεί έκφραση της ιδιωτικής αυτονομίας (Σ.5 παρ.1) ειδικότερη εκδήλωση της οποίας συνιστά η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων (ΑΚ 361).

Παρέκκλιση εκ των ανωτέρω συναντάμε στο άρθρο 388 του ΑΚ, βάσει του οποίου, αν τα πραγματικά περιστατικά στα οποία κυρίως, ενόψει της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών, τα μέρη στήριξαν τη σύναψη αμφοτεροβαρούς σύμβασης, μεταβλήθηκαν ύστερα, από λόγους που ήταν έκτακτοι και δεν μπορούσαν να προβλεφθούν και από τη μεταβολή αυτή, η παροχή του οφειλέτη, ενόψει και της αντιπαροχής, έγινε υπέρμετρα επαχθής, μπορεί να αποφασιστεί η  λύση ή αναπροσαρμογή της σύμβασης προκειμένου να ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες. Έκτακτα και απρόβλεπτα περιστατικά κατά την έννοια του ως άνω άρθρου είναι αυτά που δεν επέρχονται κατά την κανονική πορεία των πραγμάτων και προκαλούνται από ασυνήθιστα γεγονότα, φυσικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά κ.λπ.

Περαιτέρω, η διάταξη του άρθρου 288 του ΑΚ κατά την οποία «ο οφειλέτης έχει υποχρέωση να εκπληρώσει την παροχή όπως απαιτεί η καλή πίστη, αφού ληφθούν υπόψη και τα συναλλακτικά ήθη» εφαρμόζεται σε οποιαδήποτε ενοχή, ασχέτως αν αυτή απορρέει από σύμβαση ετεροβαρή ή αμφοτεροβαρή ή από άλλη δικαιοπραξία ή αν πηγάζει ευθέως από το νόμο, εκτός αν προβλέπεται άλλη ανάλογη ειδική προστασία ή αν συντρέχουν οι ειδικές προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 388 του ΑΚ, παρέχει δε η διάταξη αυτή  τη δυνατότητα, όταν λόγω συνδρομής ειδικών συνθηκών, η εμμονή στην εκπλήρωση της παροχής είναι αντίθετη προς την ευθύτητα και εντιμότητα που επιβάλλονται στις συναλλαγές, να την επεκτείνει ή περιορίζει με βάση αντικειμενικά κριτήρια, κατά τις αντιλήψεις που κρατούν στις συναλλαγές, στο επίπεδο εκείνο που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της συναλλακτικής καλής πίστης, ώστε να επιτευχθεί η αναπροσαρμογή της παροχής στο επίπεδο εκείνο το οποίο αίρει την δυσαναλογία των εκατέρωθεν παροχών και αποκαθιστά τη διαταραχθείσα καλή πίστη.

Η ανωτέρα βία είναι παράγων ακύρωσης και τροποποίησης συμβάσεων.

Τους τελευταίους μήνες μετά την εμφάνιση της πανδημίας του Κορωνοϊού τα κράτη έχουν λάβει έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της πανδημίας τα οποία όμως επηρεάζουν άμεσα την οικονομία τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Μέσα σε αυτή τη διαρκώς μεταβαλλόμενη και απρόβλεπτη κατάσταση είναι επόμενο να επηρεάζονται οι πάσης φύσεως συναλλαγές και συμβάσεις. Ενδεικτικά:

• Έμποροι που προμηθεύτηκαν πρώτες ύλες και αναλώσιμα από προμηθευτές δεν μπορούν να τα διαθέσουν στην αγορά στο μέτρο που προσδοκούσαν και έτσι δεν έχουν τα απαιτούμενα έσοδα για να είναι συνεπείς στις οικονομικές τους υποχρεώσεις απέναντι τους.
• Δανειολήπτες ή Μισθωτές οι οποίοι λόγω των επαγγελματικών μεταβολών που προκύπτουν με την εξέλιξη της επιδημίας καθώς και την αναγκαιότητα για απρόβλεπτη ιεράρχηση εξόδων με προτεραιότητα την κάλυψη των βασικών αναγκών διατροφής, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και προσωπικής υγιεινής, ενδεχομένως να βρεθούν στη δυσάρεστη θέση  να μην μπορούν εξοφλήσουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τους.
• Δανειολήπτες που είχαν λάβει επιχειρηματικά δάνεια για τις επιχειρήσεις τους (καταστήματα εστίασης, ξενοδοχεία) αλλά λόγω των συνθηκών αναγκάστηκαν να τις κλείσουν με τα έσοδά τους να μηδενίζονται και τα έξοδά τους να τρέχουν καθημερινά έχουν βρεθεί  σε αδυναμία εξόφλησης των υποχρεώσεών τους προς τις Τράπεζες.

Σε παρόμοιες περιπτώσεις τα μέρη μπορούν να εξεύρουν έναν εξωδικαστικό δρόμο επίλυσης της διαφοράς τους, με τη συνδρομή εξειδικευμένου δικηγόρου, έτσι ώστε να  προστατευτούν τα συμφέροντα του αδύναμου μέρους, δεδομένης της απρόοπτης και απρόβλεπτης οικονομικής πραγματικότητας που έχει προκύψει μετά την πανδημία του Κορονοϊού. Επιπλέον, θα μπορούσαν να προσφύγουν στα δικαστήρια προκειμένου να ζητήσουν την λύση ή αναπροσαρμογή της σύμβασης που συνήψαν, επιφέροντας έτσι την αποκατάσταση των οικονομικών τους συμφερόντων.

Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε στο δικηγορικό γραφείο και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο στα τηλ: 210 8811903, 6932455478.