Αποδεικτική χρήση προσωπικών δεδομένων σε ποινική δίκη.
Το δικαίωμα του καθενός να προστατεύεται από την αθέμιτη συλλογή, επεξεργασία και χρήση των προσωπικών του δεδομένων αποτελεί θεμελιώδη κανόνα του Κράτους Δικαίου, γι’ αυτό εξάλλου κατοχυρώνεται και Συνταγματικά στο Άρθρο 9Α Σ, σύμφωνα με το οποίο καμία τέτοια συλλογή, επεξεργασία και χρήση τους δεν μπορεί να λάβει χώρα χωρίς την προηγούμενη έγκριση του ατόμου. Βέβαια η προστασία αυτή δεν είναι απόλυτη αλλά μπορεί να περιοριστεί, και άρα να γίνει συλλογή και επεξεργασία άνευ εγκρίσεως του εκάστοτε υποκειμένου, ιδίως σε περιπτώσεις όπου η μη χρήση τους θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσβολή άλλων Συνταγματικών δικαιωμάτων.
Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί η διαδικασία ενώπιον των ποινικών Δικαστηρίων, όπου διακυβεύεται, όχι μόνο η τιμή και η υπόληψη του κατηγορουμένου από μία πιθανή καταδίκη του, αλλά και η ίδια η προσωπική του ελευθερία εφόσον απειλείται με φυλάκιση ή πολύ περισσότερο με κάθειρξη. Μάλιστα στο σύγχρονο Κράτος Δικαίου λαμβάνονται πάντα υπόψη α) ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η προστασία της οποίας είναι πρωταρχικός στόχος της Πολιτείας καθώς και β) ο σεβασμός στο δικαίωμα του κατηγορουμένου στη δίκαιη δίκη, συστατικό στοιχείο της οποίας είναι το δικαίωμα υπεράσπισής του. Έτσι ο Δικαστής δύναται, μετά και από στάθμιση των δικαιωμάτων που συγκρούονται (προσωπικά δεδομένα vs προσωπικής ελευθερίας), τηρουμένης και της αρχής της αναλογικότητας, να κάνει δεκτά τα προσαγόμενα αποδεικτικά μέσα που συνίστανται σε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων δημοσιευμένων στο διαδίκτυο (λχ φωτογραφίες αναρτημένες στο facebook). Κατ’ ακριβολογία μάλιστα, καθίσταται επιτακτική, ως απορρέουσα από τις ανωτέρω θεμελιώδες Συνταγματικές αρχές, η χρησιμοποίηση των αποδεικτικών αυτών μέσων, ιδιαίτερα απ’ τη στιγμή που αυτά είναι ουσιώδη για την απόδειξη της αθωότητας του κατηγορουμένου.
Προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα, η νομολογία του Αρείου Πάγου (Α.Π. (Ολ.) 1/2017), κάνει δεκτό πως η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων δεν είναι απόλυτη αλλά δύναται να περιοριστεί εφόσον αυτό επιβάλλεται από λόγους δημοσίου συμφέροντος ή εάν η άσκησή τους προσβάλλει ανώτερα δικαιώματα τρίτων. Ειδικότερα, έκανε δεκτό ότι «η προστασία των προσωπικών δεδομένων δεν εξικνείται μέχρι της πλήρους απαγορεύσεως της επεξεργασίας τους, αλλά στη θέσπιση όρων και προϋποθέσεων, υπό τις οποίες είναι επιτρεπτή η επεξεργασία τους, ούτως ώστε να επιτευχθεί μία δίκαιη ισορροπία μεταξύ της προστασίας του δικαιώματος αυτού, και της ικανοποιήσεως και άλλων συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων (ΣτΕ 1616/2012, ΣτΕ 2254/2005), όπως είναι το δικαίωμα της έννομης προστασίας (άρθρο 20 παρ.1 Συντάγματος) και της επιχειρηματικής ελευθερίας», δεχόμενη κατ’ αυτόν τον τρόπο τη χρήση τους για το δικαίωμα δικαστικής προστασίας.
Στο ίδιο πνεύμα, η υπ’ αριθ. Α.Π. (Ποιν.) 453/2016 έκανε δεκτή ως αποδεικτικό στοιχείο μαγνητοφώνηση ιδιωτικής συνομιλίας με το σκεπτικό ότι, μπορεί μεν κατά κανόνα να θεωρείται παράνομη μια τέτοια απομαγνητοφώνηση, εν προκειμένω όμως λόγω της σοβαρότητας της κατηγορίας σε συνδυασμό και με την αποδεικτική αναγκαιότητα -ήταν το μόνο αποδεικτικό της αθωότητας του κατηγορουμένου– ήταν επιβεβλημένη η χρησιμοποίηση εκ μέρους του Δικαστηρίου. Μάλιστα, έγινε παράλληλα δεκτό πως σε περίπτωση μη χρησιμοποίησής του θα συνέτρεχε περίπτωση προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Και η υπ’ αριθ. 8/2019 απόφαση του Μ.Ο.Δ. Ηρακλείου δέχτηκε ότι «τα μηνύματα μέσω των δικτύων κοινωνικής δικτύωσης δεν πρέπει, καταρχήν, να θεωρούνται παράνομα αποδεικτικά μέσα και πως δεν προσβάλλονται τα δικαιώματα της ελεύθερης επικοινωνίας και του απορρήτου, όταν προσκομίζονται από τους ίδιους τους αντιδίκους και συνάμα συνομιλούντες μέσω αυτών στο πλαίσιο δικαστικής μεταξύ τους διένεξης.»
Εξάλλου, και το άρθρο 55 παρ. 3 του Νέου Γενικού Κανονισμού Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ορίζει ρητά ότι « Οι εποπτικές αρχές δεν είναι αρμόδιες να ελέγχουν πράξεις επεξεργασίας οι οποίες διενεργούνται από δικαστήρια στο πλαίσιο της δικαιοδοτικής τους αρμοδιότητας». Ευθέως δηλαδή και άνευ καμίας αμφιβολίας, εναπόκειται στην αποκλειστική ευχέρεια του Δικαστηρίου η αποδοχή ή όχι των ισχυρισμών που αφορούν σε επεξεργασία και χρήση των προσωπικών δεδομένων των διαδίκων. Έτσι, κινούμενες προς τη σωστή κατεύθυνση, αυτή της προστασίας των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων, οι ανωτέρω αποφάσεις δέχονται ως αποδεικτικά μέσα «παράνομα» μαγνητοφωνημένες συνομιλίες καθώς και συνομιλίες και φωτογραφίες που ανταλλάσσουν οι χρήστες-διάδικοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού καλέστε στο δικηγορικό γραφείο και μιλήστε με εξειδικευμένο δικηγόρο στα τηλ: 210 8811903, 6932455478.
Ανθια Κορελα - Δικηγορος παρ' Αρειω Παγω 